Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Ağı (AĞ-DA) İstanbul Sözleşmesinin yürürlüğe girmesinin 8. yıl dönümünde “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Şeytanlaştırılması: İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığı ve Medya” raporunu yayınladı.

S.S. ADA Eğitim Kooperatifi (Ankara Dayanışma Akademisi) ve Birarada Bilim, Sanat, Eğitim, Araştırma ve Dayanışma Derneği’nin ortaklaşa yürüttüğü ve Avrupa Birliği tarafından finansal olarak desteklenen “Dayanışma Akademileri Ağı Aracılığıyla Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Geliştirme” Projesi kapsamında oluşturulan Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Dayanışma Ağı (AĞ-DA), “Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Şeytanlaştırılması: İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığı ve Medya” başlıklı raporunu İstanbul Sözleşmesinin 8. yıl dönümünde yayınladı.

“Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden Çekilme Kararına Karşı Toplumsal Cinsiyet Temelli İnsan Hakları Mücadelesini Güçlendirmek” başlığını taşıyan ve Civil Rights Defenders ve Humboldt Üniversitesi Center for Comparative Researches on Democracy tarafından desteklenen bir dizi etkinlik kapsamında kaleme alınan raporda 28 Aralık 2018 – 1 Temmuz 2021 tarihleri arasında yayınlanan 57 haber incelenerek söylem çözümlemesi yapıldı. Raporda, toplumsal cinsiyet kavramının hangi söylemsel stratejilerle, hangi eşdeğerliklerle değersizleştirildiğine, mücadelenin nasıl zayıflatılmaya çalışıldığına dikkat çekildi.

Raporda, haberlerdeki söylemi kuran ikili karşıtlıklar açığa çıkarıldı ve karşıtlığı güçlendirici unsurlar olarak metaforlar ve metonomiler tespit edildi. İncelenen haberlerde İstanbul Sözleşmesi’nin “aileyi yok ettiği”, “toplumu cinsiyetsizleştirdiği”, “Batı projesi olduğu”, “milli ve manevi değerlere saldırdığı”nın savunulduğu belirtildi.

Rapora konu olan haberlerde İstanbul Sözleşmesi’nin tehlike ve tehdit unsuru olarak sunulduğu tespit edildi. İstanbul Sözleşmesi, incelenen haberlerde İslam dünyasına ve Müslümanlığa tehdit; aileye ve ailevi değerlere tehdit olarak nitelendirildi. İstanbul Sözleşmesi’ne karşıt söylemin üretildiği haberlerde sözleşme, “kılıf”, “paravan”, “komplo”, “bomba” “ihanet” gibi kelimelerle tanımlandı.

Raporda ön plana çıkanlar ise şöyle:

“İstanbul Sözleşmesi karşıtlığı özellikle Yeni Şafak, Yeni Akit, Milli Gazete gibi iktidar yanlısı olduğu bilinen medya tarafından yaygınlaştırılmaktadır.

İstanbul Sözleşmesi karşıtlarının esas hedefi İstanbul Sözleşmesi değil, toplumsal cinsiyet eşitliği kavramıdır.

Toplumsal cinsiyet eşitliği kavramına karşı çıkışlar temel olarak ‘Türk aile değerleri’, ‘dini değerler’, ‘ailenin yıkılması’, ‘erkeklerin evden uzaklaştırılması’, ‘Batı değerlerinin dayatılması’ gibi eşdeğerlikler çerçevesinde inşa edilmektedir.

İstanbul Sözleşmesi’ne ilişkin haberlerde çeşitli ikili karşıtlıklar tespit edilmiştir. Bu karşıtlıklar hayat tarzı (yerli ve milli – Batılı), aile (norm – norm dışı), cinsiyet (cinsiyet (fıtrat) – cinsel yönelim), şiddet (İstanbul Sözleşmesi’nin şiddeti artırması – İstanbul Sözleşmesi’nin şiddeti azaltması) üzerinden kurulmuştur.

İstanbul Sözleşmesi karşıtı olan medya İstanbul Sözleşmesi’nin ‘yerli ve milli’ olan hayat tarzına karşı Batılı değerleri savunduğunu iddia etmektedir. Özellikle ‘İslami’ olarak tanımlanan yaşam biçimine karşı bir engel oluşturduğu savunulmaktadır.

İstanbul Sözleşmesi, karşıt olan medyada ‘aile’yi yıkan ‘komplo’, ‘darbe’, ‘plan’ gibi ifadelerle eşdeğer kılınmaktadır.

Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın cuma hutbesinde LGBTİ+’ları hedef almasının ve Recep Tayyip Erdoğan’ın bu açıklamayı sahiplenmesinin ardından tartışmaların odağının LGBTİ+’lara daha fazla odaklandığı görülmektedir.

Sözleşme karşıtı olan medya tarafından LGBTİ+’lar ötekileştirilmekte, ‘sapkın’ olarak tanımlanmaktadır. Bu medya büyük ölçüde LGBTİ+’lara karşı ötekileştiren bir söyleme başvururken zaman zaman kadın örgütlerini ve feministleri de aynı şekilde marjinalize etmektedir.

İstanbul Sözleşmesi’nin kapsayıcı şiddet tanımı karşıt medyanın hedeflerinden biridir. İstanbul Sözleşmesi’nin ve ayrıca 6284 sayılı yasanın şiddet tanımının ‘muğlak’ olduğu öne sürülmektedir. Yasal metinlerdeki bu şiddet tanımının ‘aileyi yıktığı’, ‘erkekleri zor durumda bırak’tığı iddia edilmektedir. Bu argümanlar nedeniyle Sözleşme’ye karşıt olan medya sadece İstanbul Sözleşmesi’ni değil, kadına karşı şiddetin önlenmesine ilişkin veya toplumsal cinsiyet eşitliğini güvenceye alan diğer yasal metinleri de hedefleri haline getirmektedir.

İstanbul Sözleşmesi’ne ilişkin olarak haberlerde ve köşe yazılarında ‘komplo, yıkım, maske, kılıf, paravan, yok oluş, cinsiyetsizleştirme’ gibi eşdeğerliklerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Metaforlara ve metonomilere özellikle köşe yazılarında daha sık rastlandığını ifade etmek gerekir.

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden ayrılacağının açıklanmasının ardından İstanbul Sözleşmesi karşıtı olan medyada neredeyse ‘zafer’ ilan edilmiştir ve bundan sonraki hedefler (başta 6284 sayılı yasa olmak üzere) sıralanmıştır.

1 Temmuz 2021’de İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmenin ardından ise medyada çok az istisna dışında, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasının sonuçlarının neler olabileceğinden ziyade hukuki süreç tartışılmıştır.”

“Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Şeytanlaştırılması: İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığı ve Medya” raporunu buradan inceleyebilirsiniz.

Kaynak: KAOSGL https://kaosgl.org/haber/toplumsal-cinsiyet-esitliginin-seytanlastirilmasi-istanbul-sozlesmesi-karsitligi-ve-medya-raporu-yayinda